Avukatlar için Elektronik Serbest Meslek Makbuzu Rehberi
AVUKATLAR İÇİN ELEKTRONİK SERBEST MESLEK MAKBUZU REHBERİ
1. Avukatlar için e-Serbest Meslek Makbuzu Uygulaması
e-SMM, Vergi Usul Kanunun 236 ncı maddesine göre hali hazırda kâğıt ortamda düzenlenmekte olan “serbest meslek makbuzu”nun, elektronik belge olarak düzenlenmiş halidir. e-Serbest Meslek Makbuzu, yeni bir belge türü olmayıp, kâğıt ortamdaki “Serbest Meslek Makbuzu” ile aynı hukuki niteliklere sahiptir
Avukatların Elektronik Serbest Meslek Makbuzu (e-SMM) düzenlemelerine ilişkin usul ve esaslar 19 Ekim 2019 tarihli ve 30923 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile belirlenmiştir.
2. e-SMM Uygulamasının Başlangıç Tarihi :
Avukatlar, 509 Sıra nolu VUK Genel Tebliği ile 01.06.2020 tarihinden itibaren e-Serbest Meslek Makbuzu uygulamasına dahil edilmiştir.
Tebliğin “VIII-Diğer Hususlar” maddesinin 5. paragrafı şu şekildedir: “Bu Tebliğe konu e-Belge uygulamalarına dahil olan mükellefler, dahil oldukları tarihin içinde bulunduğu ayın sonuna kadar, söz konusu belgeleri kağıt ortamda da düzenleyebilirler.” Buna göre Avukatlar, 01.06.2020 tarihi itibari ile e-SMM uygulamasına dahil edildiğinden ay sonu olan 30.06.2020 tarihine kadar kağıt ortamda da serbest meslek makbuzu düzenleyebilirler. 30 Haziran 2020 tarihinden sonra aşağıda belirtilen zorunlu haller dışında kağıt ortamda SMM düzenlenemez.
Avukatların 01.06.2020 tarihine kadar e- Serbest Meslek Makbuzu uygulamasına dahil olmaları gerekmektedir.
Süresi içinde (01.06.2020) tarihine kadar sisteme dahil olmayanlar için 509 Sıra Nolu VUK Genel tebliğinde cezai yaptırım öngörülmüş olup; tebliğin ilgili maddesi şu şekildedir:
509 Sayılı VUK Genel Tebliği IV.4.6. Ceza Uygulaması
Zorunluluk getirildiği halde e- Serbest Meslek Makbuzu uygulamasına süresi içinde geçmeyen mükellefler ile e-Serbest Meslek Makbuzu şeklinde düzenlenmesi gereken Serbest Meslek Makbuzunu, bu Tebliğin “V.7.” ve “VIII.” numaralı bölümlerinde belirtilen istisnai durumlar haricinde e-Serbest Meslek Makbuzu olarak düzenlemeyen ve almayan (matbu kağıt Serbest Meslek Makbuzu olarak düzenleyenler ve alanlar dahil) mükellefler (232 nci maddenin birinci fıkrasının 1 ila 5 numaralı bentlerinde sayılanlar) hakkında Kanununda öngörülen cezai hükümler uygulanır.
3. e-SMM Düzenlenmemesinin Yaptırımı:
Avukatların zorunlu haller dışında kağıt ortamda SMM düzenlemesi yada hiç e-SMM düzenlenmemesinin yaptırımı Vergi Usul Kanunu’nun 353.maddesinde belirtilmiştir.
VUK Madde 353 – (Değişik: 24/6/1994-4008/17 md.)(1) 1. (Değişik: 21/3/2018-7103/12 md.) Elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekenler de dâhil olmak üzere, verilmesi ve alınması icabeden fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ile serbest meslek makbuzlarının verilmemesi, alınmaması, düzenlenen bu belgelerde gerçek meblağdan farklı meblağlara yer verilmesi, bu belgelerin elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekirken Maliye Bakanlığınca belirlenen zorunlu haller hariç olmak üzere kâğıt olarak düzenlenmesi ya da bu Kanunun 227 nci ve 231 inci maddelerine göre hiç düzenlenmemiş sayılması halinde; bu belgeleri düzenlemek ve almak zorunda olanların her birine, her bir belge için 240 (2020 yılı için 350) Türk lirasından aşağı olmamak üzere bu belgelere yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının %10’u nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir. Bir takvim yılı içinde her bir belge nevine ilişkin olarak tespit olunan yukarıda yazılı özel usulsüzlükler için kesilecek cezanın toplamı 120.000 (180.000) Türk lirasını geçemez.
4. e-SMM Düzenlenmemesinin İstisnaları: (Kağıt ortamda SMM düzenlenebilecek haller)
Avukatlar, istisnai durumlarda matbu kağıt Serbest Meslek Makbuzu düzenleyebileceklerdir. İstisnai durumlar 509 sıra sayılı VUK Genel Tebliğinde belirtilmiştir.
Elektronik belge olarak düzenlenme zorunluluğu getirilen belgelerin;
a) Başkanlığın ve e-Belge uygulamalarına taraf olan diğer kamu kurum ve kuruluşlarının bilgi işlem sistemlerinde meydana gelen arıza, kesinti ile bu sistemlerde yapılan bakım,
b) İspat veya tevsik edilmek kaydıyla, avukatın ya da Başkanlıktan izin almış özel entegratör kuruluşların bilgi işlem sistemlerinde meydana gelen arıza, kesinti ile bu sistemlerde yapılan planlı bakım (yazılı bildirimde belirtilen süre ile sınırlı kalmak kaydıyla),
c) İspat veya tevsik edilmek kaydıyla, kullanılmakta olan mali mührün veya elektronik imza aracının arızalanması veya çalınması (yeni mali mühür veya elektronik imza aracının temini süresince),
ç) Bakanlık veya Başkanlık tarafından e-Belge uygulamalarına ilişkin olarak yayımlanan genel tebliğ, sirküler ve teknik kılavuz ve duyurularda, belgelerin e-Belge yerine kâğıt olarak düzenlenmesine izin verilmesi, 51 gibi nedenlerle, kanunen düzenlenmesi gereken sürenin geçirilmemesi kaydıyla, kâğıt olarak düzenlenmesi durumunda özel usulsüzlük cezası kesilmez.
Avukatlardan kaynaklanan diğer nedenlerle, e-Belge olarak düzenlenmesi gereken belgelerin kâğıt olarak düzenlenmesi yukarıda sayılan nedenler kapsamında değerlendirilmez. Elektronik olarak düzenlenmesi gereken belgenin, Kanunun 13 üncü maddesinde yazılı mücbir sebepler nedeniyle elektronik olarak düzenlenememesi halinde, Kanunun 373 üncü maddesi gereği özel usulsüzlük cezası kesilmez.
Tebliğde belirtilen e-Belgeleri düzenleme yetkisi bulunan avukatların, sistemlerinde arıza veya kesinti meydana gelmesi veya diğer mücbir sebep durumlarında düzenlenmek üzere yeterli miktarda matbu belgeleri bulundurmaları zorunludur. Bu şekilde belge düzenlemek istisnai bir uygulama olup, belge düzenlemeye başlamadan önce Başkanlığa konu hakkında tevsik edici bilgi ve belgelerle birlikte yazılı olarak bilgi verilmesi ve bu durumun süreklilik arz etmemesi gerekmektedir.
5. e-SMM Düzenleme Yöntemleri:
a) Avukatlar, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından ücretsiz olarak sunulan portal üzerinden e-SMM düzenleyebilirler. Bu yöntemden yararlanmak isteyen avukatlar GİB Portal üzerinden elektronik imzaları ile başvuru yapmaları gerekmektedir. Başvuru adresi, Başvuru Kılavuzu ve e-SMM düzenleme Kılavuzu için alttaki linkleri tıklayabilirsiniz.
b) Avukatlar Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan izin alarak faaliyet gösteren özel entegratör firmalardan hizmet alarak ESMM düzenleyebilirler. Yetkili özel entegratör firmaların listesi Gelir İdaresi Başkanlığı sitesinde yayınlanmıştır.
Avukatlar Türkiye Barolar Birliği iştiraki olan Makbuztek sisteminden yararlanabileceği gibi aşağıda linkine yer verdiğimiz listede yer alan entegratör firmalardan birini seçerek de e-SMM düzenleyebilirler.
c) Avukatlar e-SMM uygulamasından, kendi bilgi işlem sistemlerini Gelir İdaresi Başkanlığı’nın bilgi işlem sistemleri ile doğrudan entegre etmek suretiyle de yararlanabilirler.
6. e-Serbest Meslek Makbuzunda Bulunması Gereken Bilgiler
Serbest Meslek Makbuzunda aşağıda yer alan bilgilerin bulunması zorunludur:
a) Serbest meslek erbabının; adı, soyadı, vergi dairesi, VKN veya TCKN’si, adresi.
b) Müşterinin adı, soyadı veya unvanı, adresi, vergi mükellefi ise vergi dairesi, VKN veya TCKN’si.
c) Belgenin düzenlenme tarihi ile saat ve dakika olarak düzenlenme zamanı ve belge numarası.
ç) Alınan paranın miktarı (varsa vergi tevkifatı tutarları ve katma değer vergisi tutarları ayrıntılı olarak gösterilecek şekilde).
d) Başkanlık sistemlerinden elektronik ortamda sorgulanması, doğrulanması ve görüntülenmesine imkân vermek üzere, Başkanlık tarafından bilgi içeriği belirlenen karekod veya barkod (Başkanlık tarafından ebelge.gib.gov.tr adresinden yapılan duyuruda belirtilecek tarihten itibaren).
Başkanlık, ihtiyaç duyulması halinde söz konusu bilgilere ilave bilgilerin de e-Serbest Meslek Makbuzunda bulunmasını mükelleflere gerekli duyuruları ebelge.gib.gov.tr adresinde yaparak isteyebilir.
Avukatlar e-Serbest Meslek Makbuzu üzerindeki zorunlu bilgilere ilave olarak ihtiyaçları doğrultusunda farklı bilgilere de yer verebileceklerdir.
7. E-Serbest Meslek Makbuzunun Düzenlenmesi ve Teslimi:
Vergi Usul Kanunu’nun 236.maddesine göre, avukatların mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müvekkillerine vermeleri gerekmektedir. Aynı maddeye göre müvekkillerin de bu makbuzu istemeleri ve almaları mecburidir.
e-SMM düzenlenmesine ilişkin ayrıntılar 509 sıra nolu VUK Genel Tebliğinde belirtilmiştir.
Elektronik ortamda düzenlenen ve elektronik sertifika ile imzalanan e-Serbest Meslek Makbuzunun, muhatabının talebi çerçevesinde ıslak imzalı kâğıt çıktısı verilerek ya da elektronik ortamda iletilerek teslim edilmesi gerekmektedir. e-Serbest Meslek Makbuzu çıktısının ıslak imza ile imzalanması yerine serbest meslek erbabının imzasının notere tasdik ettirilip, e-Serbest Meslek Makbuzu üzerine atılacak ıslak imza yerine geçmek üzere hazır imzalı olarak düzenlenip teslim edilmesi de mümkündür. Tebliğ kapsamında e-Serbest Meslek Makbuzu düzenleyen avukatların, söz konusu makbuzları elektronik ortamda muhafaza ve ibraz etmeleri gerekmektedir. Kendisine e-Serbest Meslek Makbuzu düzenlenen avukatların ise teslim yöntemine göre e-Serbest Meslek Makbuzunun kâğıt çıktısını veya elektronik ortamdaki halini muhafaza ve ibraz etmeleri gerekmektedir.